کتاب ابله تألیف فئودور داستایوفسکی ترجمه سروش حبیبی

کتاب ابله تألیف فئودور داستایوفسکی ترجمه سروش حبیبی

معرفی کتاب

ابله روایتگر داستان شاهزاده ای است که آخرین بازمانده از یک خاندان مهم و انقراض یافته است. او که ظاهرا گرفتار افسردگی روحی است و در واقع به نوعی ابلهی دچار است که به کلی قدرت اراده را از او سلب کرده از سفر سوئیس که مدت ها به علل مزاجی در آن سکونت داشته، به میهن بازمی‌گردد. این مرد تیره روز که اعتماد نامحدودی نسبت به دیگران در او پدید آمده با آنکه پیوسته حاضر است که خود را در راه کمک به دیگران فدا کند، هرگز موفق به این کار نمی‌شود، زیرا قدرت و شهامت یک منجی را ندارد و نمیتواند کشمکش‌های دیگران را که بر اثر تضادها بوجود آمده است، از میان بردارد و بدین طریق هرگز به سلامت روح دست نمی‌یابد.

آشنایی با کتاب

• «ابله تراژیک‌ترین اثر داستایوفسکی است. یک تلخی در اثر وجود دارد و از نظر پایان‌بندی نیز، شاید غم‌انگیزترین اثر داستایوفسکی باشد. یک نوع نومیدی و یأس، سراسر داستان را درنوردیده است. یک نوع ترس و تردید که حتی در لحظات به ظاهر خوش رمان نیز خواننده را درگیر می‌کند. هیچ چیز خوشایندی در رمان دیده نمی‌شود و خوشایند‌ترین شخصیت رمان، پرنس میشکین است که او نیز به زعم همه، ابلهی‌ است و البته از نظر خوانندگان، خسته‌کننده و عصبی‌کننده. سبک نگارش ابله راوی دانای‌کل است و همه چیز حول همین پرنس میشکین است. او در همه‌جا حاضر است و اگر در جایی نیز حضور نداشته باشد، راوی کل خود زحمت آن را می کشد.

• داستایوفسکی استاد خلق ضد قهرمان‌هاست: «همه می‌دانیم که او (میشکین) چه روح لطیفی دارد و همه از محسناتش باخبریم ولی در همان لحظه‌ای که می‌خواهیم به او علاقه‌مند شویم، حرکتی از او سر می‌زند که همه چیز ناپدید می‌شود. به عبارتی، شخصیت‌ها به شدت خاکستری‌اند و این خاکستری بودن، قهرمان را برای ما ملموس می‌کند ولی دوست داشتنی نمی‌کند.»

• او در این اثر به طرز استادانه‌ای به نقد جامعه بورژوازی می‌پردازد. حرص و طمع، تردیدهای مذهبی داستایوفسکی، دوری او از وطن، افزایش جنایت و پلیدی در جامعه و از بین رفتن ارزش‌های قدیمی و جایگزینی آن با هنجارهای جدید، هجمه‌ی ایدئولوژی‌های جدید، همه در خلق این رمان مؤثر بوده‌اند.

• ایده محوری «ابله» همان‌طور که خود «داستایوفسکی» در یک نامه نوشته، «ارائه تصویر کامل از یک انسان زیبا» است. پرنس «میشکین» ابله مقدس روسی و از تبار «دون کیشوت» است، یک نوع مسیح در جهانی غیرمسیحی. نویسنده و شخصیت این داستان با مشکلاتی که تمام شخصیت‌های خوب رمان‌های دیگر روبه‌رو می‌شوند، مواجه می‌شود. در این نامه که «داستایوفسکی» سال ۱۸۶۸ نوشت، او به راحتی قبول می‌کند که این پروژه عظیم را با ناپختگی ناشی از درگیری‌های مالی و شغلی، جلو برده است.

• آن‌چه بزرگی این اثر را دوبرابر می‌کند، شخصیت پرنس و رویارویی قوی او با مرگ است... موضوع حقیقی «ابله»، حضور و نزدیکی خطر مرگ است. قالب رمان به دست عمیق‌ترین دغدغه‌های «داستایوفسکی» شکل گرفته.

نویسنده: «فئودور میخاییلوویچ داستایوفسکی» یکی از سه شخصیت بزرگ ادبیات کشور روسیه است که کم‌تر کسی از اهل کتاب و ادبیات در سراسر دنیا پیدا می‌شود که با رمان‌های «ابله»‌، «جنایت و مکافات» و «برادران کارامازوف» او آشنا نباشد11 . نوامبر روزی است که نام این نویسنده رمان، داستان و مقاله‌ در تقویم ادبی جهان ثبت شده است. ویژگی منحصربه‌فرد آثار «داستایوفسکی»، روانکاوی و بررسی زوایای روانی شخصیت‌های داستان است. سوررئالیست‌ها مانیفست خود را براساس نوشته‌های «داستایوفسکی» ارائه کرده‌اند. اکثر داستان‌های او همچون شخصیت خودش، سرگذشت مردمان عصیان‌زده، بیمار و روان‌پریش است.

بخشی از رمان

هم سفرش بر اثر بیکاری هیچ یک از این جزئیات را از نظر دور نداشته بود و سرانجام در اثنایی که مانند همه از مشاهده بدبختی و ناراحتی دیگران لبخند رضایتی بر لبانش نقش بسته بود تاب مقاومت نیاورد و سر صحبت را باز کرده و از همسفر خود پرسید:
- هوا خیلی سرد است. آیا چنین نیست؟
هنگام ادای این جمله شانه های خود را نیز بلرزه درآورد.
جوان دیگر با خوشرویی هرچه تمام تر پاسخ داد:
- راستی که سرد است. تازه یخ ها شروع به آب شدن کرده اند. قیاس کنید هرگاه یخبندان بود چه می شد! هرگز خیال نمی کردم کشور ما تا این اندازه سرد باشد. عادت به این هوا را از دست داده ام.

- قطعا از خارجه می آیید. آیا چنین نیست؟
- آری! از سوئیس.
- عجب! چه راه دوری!
جوان سیاه موی شروع به خندیدن کرد و گفت و شنود بدین سان آغاز گردید. جوان موبور که مانتوی سوئیسی به تن داشت با محبت و رضایت خارق العاده ای به کلیه سؤالات همسفرش پاسخ می داد بدون اینکه به جنبه غیرعادی برخی از این پرسش ها پی برد. حکایت کرد که مدت چهار سال در خارج از روسیه به سر برده است و او را برای آن به خارجه اعزام داشته بودند تا یک نوع بیماری روحی را که بدان مبتلا گردیده و از نوع بیماری های روحی است که گاهی تولید لرزش و تشنجات بی جهت می کند، این توضیحات چندین بار هم سفرش را به خنده انداخت، مخصوصا هنگامی که در پاسخ این سؤال که «آیا بالاخره معالجه شدید» اظهار داشت:

- خير! نتوانستند مرا معالجه کنند.

- پس پول خود را بیهوده خرج کردید؟
آنگاه با عصبانیت مشهودی چنین افزود:
- با همین کارهاست که اجازه می دهیم بیگانگان استثمارمان کنند.
مردی چهل ساله که لباس نامرتبی به تن داشت و یک کارمند مفلوک اداری به نظر می رسید، لكن بنیه ای قوی و بینی سرخی داشت و در کنار آنها نشسته بود، سخن وی را تأیید کرد و گفت:
. کاملا صحیح می فرمایید.
. البته که صحیح است. خارجیان با همین وسایل است که خون روس ها را می مکند و از ما پول درمی آورند.
جوان با لحن ملایم و آرامی به آنان چنین گفت:
. اما در مورد من کاملا اشتباه می کنید. البته در این قبیل مسائل زیاد وارد نیستم که به بحث بپردازم ولی این نکته را می دانم که پزشک من پس از آنکه مدت دو سال مرا به خرج خود مداوا کرد و سرانجام به نتیجه نرسید، با هزار جان کندن توانست خرج بازگشت مرا به روسیه تهیه کند.
- پس کسی نبود که مخارج شما را بپردازد؟

- خير؛ پاولیچف که در آنجا مخارج مرا می پرداخت دو سال پیش زندگی را بدورد گفت. ناگزیر به خانم ژنرال ایانتچين که از خویشان دور من است متوسل شدم ولی هیچ پاسخی از او دریافت نداشتم و اینک به کشور خود بازمی گردم.
- مقصد شما کجاست؟
- منظورتان این است که کجا پیاده خواهم شد؟ در این خصوص هنوز تصمیمی نگرفته ام.

- عجب! هنوز هیچ تصمیمی ندارید؟

در این اثنا هر دو جوان بار دیگر شلیک خنده را سر دادند.